Najważniejsza decyzja przy zakupie kotła węglowego to właściwy dobór moc*. Strach przed zbyt słabym kotłem dziś już nie ma sensu — dla nowego domu niemożliwym jest taki znaleźć. Jakość materiałów budowlanych i standardy dociepleń sprawiają, że dzisiejszy 200-metrowy dom potrzebuje w największy mróz raptem 10kW, gdy jeszcze 20 lat temu potrzebne było 25kW.

Powszechnie dobiera się kotły z ogromnym zbędnym zapasem mocy. Tak jest najłatwiej dla sporej części producentów kotłów, instalatorów i sprzedawców. Aplikując wszystkim min. 25kW pozbywają się ryzyka doboru zbyt małej mocy nawet w starszych budynkach. Konsekwencje przewymiarowania kotła ponosi już tylko użytkownik. To on spala nawet o połowę więcej opału niż powinien. To po jego nowym dachu i elewacji spływa sadza, a komin zakleja smoła.Nie jest tak trudno prawidłowo dobrać moc kotła — nie za małą, ale i bez ponad dwukrotnego nadmiaru. Należy tego wymagać od tych, którzy biorą pieniądze za zbudowanie dobrze działającej instalacji grzewczej.

Większość producentów kotłów wciąż podaje w swoich reklamach orientacyjną powierzchnię budynku, jaką dany kocioł może ogrzać. Informacja ta jest okropnie nieprecyzyjna, bo metraż to raptem jeden z wielu czynników decydujących o zapotrzebowaniu budynku na ciepło. Producentowi można by jeszcze wybaczyć. Nie jego rzeczą jest dobierać moc kotła. Zresztą wielu zaznacza wprost w gwarancji, że za skutki złego doboru mocy nie biorą odpowiedzialności. Zgodny ze sztuką dobór mocy to kwestia instalatora, a i sprzedawca kotłów powinien mieć o tym jakieś pojęcie. Niestety i te osoby często nie grzeszą kompetencjami (niezależnie od wieku i stażu) i dobierają moc z takim samym zapasem jak orientacyjne tabele producentów.

Czym grozi zbyt duża moc kotła
Przewymiarowanie kotła to sytuacja, gdy moc nominalna kotła jest większa od potrzeb budynku i nigdy nie zostanie wykorzystana. Przewymiarowanie niesie mnóstwo problemów, które niekiedy bierzemy za naturalne cechy ogrzewania. Skąd te problemy? Przewymiarowany kocioł zawsze pracuje na bardzo niskiej mocy — czyli z fatalną sprawnością rzędu 20–30%. To tak, jakby autem jeździć zawsze na 1–2. biegu i dziwić się, czemu pali 30l/100. Im nadmiar mocy jest większy, tym gorzej. Tymczasem ludzie kupują kotły 25kW do nowobudowanych parterowych domów o powierzchni ~150m2. To daje trzy-czterokrotny nadmiar mocy, a efektem jest prawdziwa katastrofa finansowa i gehenna w kotłowni, którą odczuwają na własnej skórze już pierwszej zimy.

Czym grozi zbyt mała moc kotła
Dobór zbyt dużej mocy kotła to tragedia. Również zbyt słaby kocioł to problemy, choć dziś kupić kocioł zbyt słaby dla współczesnego budownictwa staje się powoli niemożliwością. Kocioł o zbyt małej mocy nie zdoła ogrzać pomieszczeń do wymaganej temperatury w czasie największych mrozów, nawet jeśli będzie pracował powyżej mocy nominalnej. W domu będzie, więc przez ten czas o kilka stopni chłodniej.
Zbyt mała moc kotła (w rozsądnych granicach) jest mniej szkodliwa dla kieszeni niż przewymiarowanie. Skutkuje bowiem wyższą sprawnością pracy kotła, czyli niższym kosztem ogrzewania, a przy tym może być dokuczliwa przez 2–3 najzimniejsze tygodnie, podczas gdy przewymiarowanie jest odczuwalne o wiele boleśniej i przez całą resztę sezonu.

Nowości na rynku kotłów
Ciekawym rozwiązaniem dla nowoczesnych kotłów na paliwo stałe, są kotły zgazowujące. Są to kotły wydajne, przy sprawności dochodzącej do 90%. Paliwem stosowanym w kotłach zgazowujących jest drewno, a praca pieca odbywa się na zasadzie dolnego spalania. Kotły zgazowujące to urządzenia w pełni proekologiczne, z niską emisją spalin i niewielkim wpływem na środowisko.
Dolne spalanie w piecu zgazowującym daje optymalne warunki do ogrzewania domu, gdyż drewno spala się inaczej niż węgiel, czy ekogroszek, dla których lepszym rozwiązaniem są piece z układem górnego spalania. Wybierając piec zgazowujący, należy liczyć się z tym, iż nie można w nim palić węglem, a piece te przeznaczone są tylko do palenia drewnem.

Kotły zgazowujące działają na zasadzie podobnej jak piece gazowe, bowiem w nich ciepło uzyskuje się w wyniku akumulacji i spalania gazu drzewnego. Na dnie komory spalania, na jej środku znajduje się pionowa dysza palnika w formie otworu, w której spalany jest gaz drzewny. Komora spalania dodatkowo wyposażona jest w zabezpieczającą przed wysoką temperaturą obudowę z płyt z szamotu, lub w specjalną kształtkę z ceramiki. Takie rozwiązanie pozwala również na akumulację uzyskiwanego w piecu ciepła, oraz uzyskanie wysokiej temperatury spalania, co tym samym zwiększa znacznie jego sprawność i wydajność.
Utrudnieniem dla użytkowników może być obsługa pieców zgazowujących, ponieważ automatyczny układ regulujący przepływ powietrza jest skomplikowany. Jego optymalna konfiguracja ma wpływ na pracę pieca – bardzo ważne jest, aby prawidłowo ustawić zadane porcje nawiewu powietrza. Przy prawidłowych nastawach na sterowniku, spalanie i zgazowanie gazu drzewnego w optymalny sposób osiągnie wysoką efektywność, nawet ponad 90%.
Ważnym czynnikiem wspomagającym efektywną pracę pieca zgazowującego jest montaż zasobnika buforowego na wodę, spełniającego funkcje dodatkowego wymiennika ciepła. Przy takim rozwiązaniu, które zalecane jest przy kotłach na paliwo stałe, a w szczególności przy paleniu drewnem, woda w zbiorniku jest podgrzewana do zadanej temperatury, co pozwala na ogrzewanie domu przez kilkanaście godzin, a nawet przez całą dobę. Regulacją mocy cieplnej w systemie grzewczym zajmuje się zawór mieszający wodę ciepłą z kotła z chłodniejszą powracającą z grzejników. Dodatkowo zastosowanie zbiornika buforowego pozwoli na unikniecie przegrzewania się pomieszczeń, bowiem woda w zbiorniku buforowym odbiera nadmiar ciepła z kotła.
 
Działania Gminy Rzezawa związane z ograniczaniem niskiej emisji
W tym roku zostanie zakończona realizacja projektu „Obniżenie poziomu niskiej emisji w Gminie Rzezawa poprzez wymianę źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych – paliwa stałe”. Dzięki realizacji zadania zainstalowanych będzie 35 nowych ekologicznych kotłów na paliwa stałe.  Przeprowadzono także spotkania edukacyjne na tematy związane  z niska emisją.
 
Artykuł opracowany w ramach projektu: „Obniżenie poziomu niskiej emisji w Gminie Rzezawa poprzez wymianę źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych” – paliwa stałe Projekt dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020

*Informacje pochodzą częściowo ze strony CzysteOgrzewanie.pl